De maatschappij verandert snel door informatietechnologie. De mogelijkheden van ICT groeien de laatste jaren ook sneller dan ooit tevoren. Dit heeft niet alleen grote gevolgen voor hoe we wonen en werken, maar ook voor hoe we leren. Niemand weet precies hoe digitalisering ons onderwijs gaat veranderen. Maar dat de digitalisering een grote impact heeft, staat als een paal boven water.
Waarom is onderwijsinnovatie zo belangrijk?
Onderwijs bereidt kinderen voor op de toekomst. Op hun plaats in de maatschappij. Op werk, bijvoorbeeld, waarin zij zich gelukkig voelen en bijdragen aan hun eigen doelen. Maar ook dat zij aan maatschappelijke kwesties een steentje kunnen bijdragen. In een wereld die razendsnel verandert, moet dus ook het onderwijs veranderen.
Uit onderzoek van OECD blijkt dat Nederland één van de koplopers is als het gaat om onderwijsinnovatie. Of het nu gaat om de organisatie van het onderwijs, de pedagogische aanpak of het gebruik van technologie: ons land is een van de meest vooruitstrevende landen ter wereld.
Motieven voor verdere onderwijsinnovatie kunnen zijn:
- Technologie kan een bijdrage leveren aan het realiseren van toegankelijker en op maat gesneden onderwijs, en kan daarmee leiden tot minder uitval en betere studieresultaten;
- Studenten vragen om meer flexibiliteit in het onderwijs, voor een optimale combinatie van studie, werk en leven;
- Studenten leven digitaal en verwachten dit ook in het onderwijs;
- De inhoud van beroepen verandert razendsnel, bestaande beroepen verdwijnen en nieuwe ontstaan.
Wat verstaan we onder innovatie in het onderwijs?
Volgens de definitie houdt onderwijsinnovatie in dat ‘het onderwijs verbetert, met behulp van een nieuwe aanpak of technologie’.
Een ‘andere aanpak’ kun je breed opvatten. Kijk je daarbij alleen naar de pedagogiek of methode waarin we onderwijs aanpakken, zoals Montessori of vrije scholen, Scholen voor Ondernemend Leren en zelfstandige gymnasia? Of moeten we ons afvragen of het schoolsysteem zoals wij dat nu kennen na ruim 150 jaar nog wel bestaansrecht heeft? Is dit nog steeds de beste manier om onze kinderen voor te bereiden op hun plaats in de wereld? Door hen gedurende tien tot twintig jaar op te leiden, gevolgd door veertig jaar werk in een afgebakend gebied?
Maar ook over het technologische aspect verschillen de meningen. Bij nieuwe technologie kun je denken aan internet, maar ook aan toepassingen zoals virtual reality. Nederland is namelijk een compact, ontwikkeld en goed georganiseerd land dat beschikt over uitstekende digitale infrastructuren.
Meer dan in andere landen werken scholen met nieuwe ICT-toepassingen en wordt intensief gebruikgemaakt van zogenoemde “learning analytics”. Welke ontwikkelingen zijn er op technisch vlak gaande die écht een stempel op ons onderwijs zullen drukken? We vroegen het de experts.
Onderwijsinnovatie 1: Digitaal leren
Scholen hebben sinds de uitbraak van het coronavirus noodgedwongen veel meer gebruik gemaakt van online leermiddelen en methoden voor leren op afstand. Nu klassen en collegezalen weer toegankelijk zijn, blijft een deel van de studenten lessen digitaal volgen. Deze hybride vorm van lesgeven zal ook in de nabije toekomst blijven bestaan en een stempel drukken op het onderwijs.
Onderwijsinnovatie 2: Software-gebaseerd op AI
Mede door hybride onderwijs neemt de druk op docenten toe. Zij moeten namelijk niet alleen aandacht besteden aan de leerlingen en studenten die fysiek aanwezig zijn, maar ook aan hen die op afstand de les volgen. Door op een slimme manier gebruik te maken van software die gebaseerd is op AI, kan de werkdruk van docenten verlaagd worden.
Een voorbeeld daarvan is een chatbot die de rol van onderwijsassistenten over kan nemen. De chatbot kan relatief eenvoudige vragen beantwoorden, zodat de docent tijd heeft om de complexere vraagstukken te behandelen.
Een ander voorbeeld is Amira, een programma dat basisschoolkinderen kan helpen hun leesvaardigheid thuis te ontwikkelen. Amira luistert terwijl de kinderen hardop voorlezen. Dankzij de kunstmatige intelligentie kan het programma vervolgens zowel de nauwkeurigheid als de spreekvaardigheid van de leerlingen beoordelen én tips geven.
Onderwijsinnovatie 3: Telepresence robots
Telepresence robots kunnen een interessante aanvulling zijn tijdens hybride onderwijs. Deze robot kun je als docent met zijn automatisch balancerende wielen naar de persoon of groep sturen die je wilt spreken. Op normale ooghoogte kun je aan elk gesprek deelnemen en je ogen richten op degene met wie je praat. Dit blijkt beter te werken dan de standaard webcams op computers en laptops.
Onderwijsinnovatie 4: Virtual reality
Virtual reality (VR) en Augmented Reality hebben tijdens de pandemie hun toegevoegde waarde bewezen. Vooral bij stage, practicums en praktijkonderwijs konden studenten tijdens de lockdown werken aan hun skills.
Een mooi voorbeeld hiervan zijn de baanbrekende simulatietools die EDPI University in South Carolina ontwikkelde om studenten te helpen zoveel mogelijk ‘praktische’ klinische ervaring op te doen. Met behulp van de eHospital-technologie konden studenten deelnemen aan scenario’s die ze normaal gesproken enkel in een echt ziekenhuis zouden ervaren.
De virtuele omgeving stimuleert onder andere eerste hulpafdelingen, laboratoria en operatiekamers. Daardoor kunnen studenten allerlei situaties oefenen, zoals het behandelen van patiënten, het omgaan met noodgevallen, het bedienen van bloeddrukmeters en ademhalingsapparaten en het installeren van infuuspompen.
Onderwijsinnovatie 5: Examens op afstand
Ook voor examens en toetsen wordt steeds meer gebruik gemaakt van AI. Door gebruik te maken van AI-gebaseerde of gecontroleerde examens – getimede examens die studenten afleggen terwijl proctoringsoftware de desktop, webcamvideo en audio monitoren, kan fraude worden opgespoord en voorkomen. Deze programma’s kunnen daarnaast internettoegang en het gebruik van bepaalde apps tijdens het examen tijdelijk blokkeren.
De geregistreerde gegevens worden daarbij ter beoordeling overgedragen aan een proctoringservice. De technologieën die ervoor zorgen dat dit proces soepel verloopt en een fraudevrije examenomgeving mogelijk maken zijn door neurowetenschappers ontwikkeld en bestaan onder andere uit machine learning en geavanceerde gezichtsherkenningstechnologie.
Onderwijsinnovatie 6: Learning Analytics
Met Learning Analytics verzamel en analyseer je data over leerlingen en studenten en hun context. Het doel daarvan is dat je het leerproces beter begrijpt en kunt optimaliseren om zo de beste leeromgeving te creëren. Dat zou er toe moeten leiden dat er nieuwe manieren en mogelijkheden ontstaan om studenten te ondersteunen bij het leren. In de Verenigde Staten experimenteert men hier al flink mee. Concrete voordelen van Learning Analytics zijn:
- Realtime-inzicht in gedrag van studenten
- Daardoor directe feedback op docenten over de kwaliteit van het lesmateriaal en de opbouw van de lessen
- Inzicht voor studenten waarmee zij hun eigen leergedrag beter kunnen sturen
Onderwijsinnovatie 7: Security en privacy
Een onderwijsinnovatie die een logisch gevolg is van alle bovenstaande is, dat onderwijsinstellingen nog meer bezig moeten zijn met het beveiligen van hun infrastructuren en het bewaken van de privacy van zowel docenten, als studenten en leerlingen.
Uiteraard moeten alle data opgeslagen worden op een manier dat dit voldoet aan geldende wet- en regelgeving en moet inzichtelijk zijn wie onder welke omstandigheden toegang mag hebben tot deze data. Daarnaast zal er ook steeds meer behoefte ontstaan aan interne regels en protocollen voor zowel studenten als docenten.
Een datalek kan namelijk niet alleen grote gevolgen hebben voor de betrokkenen, maar ook behoorlijke reputatieschade bij een onderwijsinstelling veroorzaken.
Conclusie
Iedere onderwijsinstelling in Nederland zal de komende jaren meer moeten investeren in onderwijsinnovatie en digitalisering van het onderwijs. Experimenteren is daarbij belangrijk. Soms is de enige manier om te ontdekken of iets voor jouw onderwijsinstelling werkt: het gewoon uitproberen. Daarbij zul je ongetwijfeld lastige vraagstukken tegenkomen. Wil je weten hoe de digital natives van Breinstein je daarbij kunnen ondersteunen? Neem dan contact met ons op!
