De informatiehuishouding, ofwel de opslag, het beheer en de verstrekking van gegevens, moet binnen de Rijksoverheid snel op orde zijn. Dat heeft de Toeslagen-affaire bij de Belastingdienst nog maar eens pijnlijk duidelijk gemaakt. Met het actieplan ‘Open op Orde’ moet de informatiehuishouding opener en transparanter worden. Maar dat gaat niet zonder goedopgeleide informatieprofessionals.
De Rijksoverheid is het tot nu toe niet goed gelukt om ervoor te zorgen dat iedereen die daartoe gerechtigd is snel bij de juiste data kan. Ook kan de totstandkoming van besluiten nog lang niet altijd goed worden verantwoord. Dit heeft volgens de Rijksoverheid vier redenen:
- Het Rijk heeft er te veel op vertrouwd dat alle 120.000 Rijksmedewerkers zelf informatie op orde zouden krijgen en houden. Het mist informatieprofessionals.
- Door de digitalisering is de hoeveelheid informatie exponentieel gegroeid en is er te weinig vernietigd.
- Veel IT- of informatiesystemen sluiten niet op elkaar en de dagelijkse werkpraktijk aan.
- Er is te weinig sturing op – en naleving van – de informatiehuishouding.
Centraal en decentraal actieplan
Een goed functionerende overheid begint bij volledige, betrouwbare en transparante overheidsinformatie. De verandering die nodig is kost tijd, kennis en extra
middelen. Tot en met 2026 wordt daarom een Rijks-brede verbeteroperatie uitgevoerd aan de hand van vier actielijnen. Maar ieder departement is ook verantwoordelijk voor de eigen informatiehuishouding. Daarom moesten alle Rijksorganisaties voor 1 juli 2021 ook een eigen actieplan indienen. In hoofdlijnen gaat het om vier thema’s:
- investeren in de informatieprofessional;
- meer inzicht in hoeveel en welke informatie de rijksoverheid heeft;
- betere en gebruiksvriendelijker ICT-systemen;
- bijhouden en laten zien dat het Rijk aan de wettelijke en maatschappelijke eisen voldoet.
Om een goed actieplan te kunnen opstellen, moesten alle Rijksorganisaties zich het volgende afvragen:
- Zijn er voldoende professionele informatiebeheerders? En weten alle medewerkers wat een goede informatiehuishouding betekent in hun dagelijkse werk?
- Is het volume en de aard van informatie in jouw organisatie in kaart gebracht? Weet je wat je in huis hebt?
- Welke betere en gebruiksvriendelijkere informatiesystemen moeten er komen?
- Hebben jullie de bevoegdheden en verantwoordelijkheden voor informatiebeheer samen vastgesteld? En stuur je hier ook op?
Nulmeting
De verbeterplannen worden opgesteld op basis van het generiek actieplan Open op Orde. In het plan staat bijvoorbeeld beschreven hoe zij de komende jaren werk gaan maken van betere informatiesystemen en werkprocessen en hoe medewerkers extra ondersteuning krijgen. Bureau Regeringscommissaris Informatiehuishouding i.o. beoordeelt de plannen. Daarnaast is het de bedoeling dat alle Rijksonderdelen nog dit jaar een nulmeting doen en de uitkomsten uiterlijk 1 december 2021 met de regeringscommissaris/CIO Rijk delen. Op deze website vinden informatieprofessionals van de Rijksoverheid meer informatie over de nulmeting. Ieder jaar volgt een nieuwe meting, om de voortgang te monitoren.
Het actieplan wil binnen twee jaar de meest urgente knelpunten aanpakken. Daarna volgt een programma om ‘structureel en blijvend de informatiehuishouding in de volle breedte te verbeteren’. Iedereen bij de rijksoverheid zal hier wat van gaan merken, waar je ook werkt binnen het Rijk. Er komen trainingen, er wordt sterker gestuurd en er komen informatieprofessionals bij. ‘Belangrijk is dat iedere rijksambtenaar zich verantwoordelijk voelt voor het goed omgaan met informatie en dat het Rijk merkbare verbeteringen laat zien’, valt te lezen in het generieke actieplan.
Meer toekomstgerichte informatieprofessionals
Een ding is zeker: er is een groot tekort aan goedopgeleide informatieprofessionals en dat tekort loopt de komende jaren naar verwachting alleen nog maar verder op. Het Rijk werkt samen met de beroepsvereniging KNVI om het Rijksprogramma Duurzaam Digitale Informatiehuishouding (RDDI) te ondersteunen. Hiertoe hebben beide partijen op 7 juli 2021 een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Kern daarbij is de inzet van ‘toekomstgericht opgeleide informatieprofessionals’. De beroepsvereniging vertegenwoordigt ongeveer 4.000 informatieprofessionals, voert een actief wervingsbeleid bij universiteiten en hogescholen (young professionals) en verzorgt met haar partners opleidingen.
De partijen willen hun kennis met elkaar delen en van elkaars netwerken gebruikmaken bij de bekendmaking van relevante evenementen en gebeurtenissen. Verder gaat de KNVI het Rijk ondersteunen bij het samenstellen van advies- en klankbordgroepen, bijvoorbeeld voor het beoordelen van selectiecriteria voor opleiders, het meedenken in competentie-uitwerkingen of een deel van het functiegebouw.
De KNVI ondersteunt het Rijk kosteloos bij de werving van de benodigde extra informatieprofessionals, door vacatures te plaatsen en stagiairs en afgestudeerden te interesseren. Daarnaast probeert het bewustzijn te verhogen ten aanzien van het goed omgaan met overheidsinformatie. Tot slot wil het informatiespecialisten helpen verder te professionaliseren, met aandacht voor competenties, opleidingen en hun plaats in de organisatie.
Informatieprofessionals? Breinstein heeft ze! Op zoek naar digitaal talent dat het verschil maakt in de digitale transformatie? Breinstein helpt je aan (young) professionals die uitblinken in informatie- en verandermanagement. Detachering is een uitkomst als je tijdelijk behoefte hebt aan meer capaciteit. Onze ervaren professionals kunnen meteen volledig meedraaien en onze young professionals die bij ons een tweejarig traineeship volgen, zijn vanaf dag 1 beschikbaar en ontwikkelen zichzelf razendsnel. Breinstein werkt voor diverse opdrachtgevers binnen de overheid, maar uiteraard ook daarbuiten. Wij verzorgen de werving & selectie, training en coaching. Benieuwd naar wat wij voor je kunnen betekenen? Neem contact met ons op.
