Wat is een geldezel
Het begrip ‘geldezel’, ook wel katvanger of money mule, klinkt u vast niet onbekend in de oren. Een geldezel is een persoon, vaak een jongere, die in opdracht van een crimineel of criminele organisatie (tijdelijk) grote bedragen op hun betaalrekening zetten en het vervolgens weer overmaken. Criminelen wassen op deze wijze hun geld wit en geven de geldezel (grote) financiële vergoedingen hiervoor. Geldezels zijn strafbaar: het betreft een vorm van digitale fraude en zij ondermijnen hiermee de rechtstaat. (Betaalvereniging Nederland, 2021)
Een geldezel is “een persoon die zijn of haar bankrekening al dan niet bewust ter beschikking stelt aan criminelen ten behoeve van het wegsluizen van frauduleus verkregen gelden”, volgens Wissink (2021).
Voorbeeld van werkwijze
Een voorbeeld van online witwassen van crimineel geld via de geldezel betreft: eerst wordt geld van de bankrekening van een slachtoffer gestolen, vervolgens wordt dat geld overgemaakt naar de bankrekening van de geldezel. De geldezel heeft dan twee opties, afhankelijk wat de crimineel verwacht van de geldezel. Optie 1 betreft het criminele geld te pinnen en vervolgens bijvoorbeeld over te maken naar een buitenlandse geldovermakingsdienst, te spenderen aan luxe goederen of te verplaatsen naar het buitenland. Optie 2 betreft het criminele geld direct over te maken naar een rekening in het buitenland. Zie de afbeelding hieronder voor een weergave van het voorbeeldproces van online witwassen.
Het ronselen van geldezels en het gevolg ervan
Criminelen ronselen voor deze fraudevorm veelal (licht verstandelijk beperkte of kwetsbare) jongeren. Het begint vaak met een klein klusje in ruil voor wiet of een financiële vergoeding. Jongeren worden benaderd in de buurt van hun school of via internet. Vervolgens geven jongeren, omdat zij gevoelig of naïef zijn voor (zielige) verhalen en de vergoeding, hun bankrekeningnummer en zitten zij vast aan de crimineel. De jongere wordt een tussenstation om geld digitaal wit te wassen en houdt hiermee de crimineel onder de radar. Het gevolg hiervan is dat jongeren uitgebuit worden. Eenmaal ‘in dienst’ bij een crimineel, kom je er niet eenvoudig vanaf. De jongere wordt voor steeds meer strafbare taken ingezet. (NOS, 2021; Betaalvereniging Nederland, 2021)
Daarnaast heeft het strafbare feit op andere gebieden voor de jongere ook grote gevolgen. Door als geldezel te fungeren voor criminelen bestaat de kans dat de jongere een strafblad krijgt (en hierdoor moeilijker aan een baan komt), de jongere een enorme schuld krijgt, geen bankrekening meer kan openen en geen lening meer kan afsluiten voor een koophuis. (Politie, 2021a)
Aanpak van de politie
Sinds de Covid-19-crisis zet de politie meer in op de digitale aanpak van geldezels. De crisis heeft ervoor gezorgd dat cyber crime flink is toegenomen: criminelen plegen eenvoudiger strafbare feiten via internet. Dat neemt niet weg dat de aanpak van cyber crime erg lastig is: om de identiteit van de crimineel te achterhalen is veel informatie en onderzoek nodig. Door de opsporing van geldezels kan de politie digitale fraude aanpakken. De aanpak via de geldezel vergroot de kans om bij de echte criminelen uit te komen. Het doel is uiteindelijk het criminele proces te verstoren ter preventie van meer slachtoffers. (Politie, 2021b)
Tips
Zie deze overzichtelijke flyer (LINK) van de politie en belangrijke partners voor meer informatie en tips omtrent het thema.
De Politie (2021a) geeft ook enkele tips ter preventie. Voorkom dat u een geldezel wordt door nooit uw bankpas en pincode aan iemand anders te geven, nooit uw rekening beschikbaar te stellen voor iemand anders en nooit op vacatures in te gaan welke stellen dat u snel en eenvoudig veel geld kunt verdienen. Als iets te mooi om waard lijkt te zijn, is dit het vaak ook!
Mocht u toch slachtoffer van deze criminelen geworden zijn, verzamel dan al het bewijs en neem contact op met uw bank. Blokkeer uw bankpas en verander uw pincode. Neem contact op met de politie en doe online aangifte (LINK) wanneer u wordt bedreigd door de crimineel. (Politie, z.d.)
