Data gedreven werken – er is geen ontkomen meer aan. Sturen op basis van feiten en data over de volle breedte van de organisatie. Het zijn al lang niet meer alleen de Googles, Amazons en Bol.coms die het doen. Er worden bijna geen beslissingen meer genomen zonder dat er data bij komen kijken. Cruciaal voor succesvol data gedreven werken is de aanwezigheid van een data gedreven cultuur. Maar hoe realiseer je die?
De groei van de hoeveelheid data in de wereld is verbluffend: onderzoeksbureau IDC voorspelt dat er in 2025 175 zettabytes (ZB) aan data zullen bestaan. Voor de duidelijkheid: een zettabyte is een 10 met 21 (!) nullen. Wie via een gemiddelde internetverbinding die 175 ZB wil downloaden, is daar 1,8 miljard jaar zoet mee. Als iedereen op de planeet eraan meewerkt, duurt het nog altijd 81 dagen voor de klus is geklaard.
Data wordt verzameld om betere beslissingen te nemen, de winst te verhogen, inzicht te krijgen in de financiën, operationele processen bij te sturen, de klanttevredenheid te verhogen en medewerkers te motiveren. Daar zit een enorme industrie achter. De wereldwijde markt voor Business Intelligence (BI) zal in 2026 naar schatting 27870 miljoen dollar bedragen (bron: Valuates Resorts).
Data wordt niet alleen verzameld en opgeslagen, maar ook gestructureerd, gekoppeld, geanalyseerd en geïnterpreteerd door een veelheid aan datawetenschappers, verkopers, marketeers, managers en medewerkers. Maar het aantal datawetenschappers in een bedrijf zegt niets over hoe data gedreven een bedrijf daadwerkelijk is. Ook de hoeveelheid servers, BI-systemen, dashboards en ‘predicatieve analysis’-tools binnen een organisatie zeggen er weinig over.
Het fundament onder een data gedreven organisatie is een data gedreven cultuur, de verzameling van houdingen en gedragingen van de mensen, die de organisatie in staat stelt ideeën om te zetten in acties. Om succesvol te zijn in de nieuwe digitale transitie is het hebben van een data gedreven cultuur een noodzakelijke voorwaarde.
Veerkracht en openstaan voor veranderingen
Wat zijn de karakteristieken van zo’n data gedreven cultuur, die moet leiden tot snellere en slimmere beslissingen? In de praktijk blijkt dat succesvolle organisaties bestaan uit mensen die een duidelijke bereidheid hebben om te leren, veerkrachtig met veranderingen omgaan en openstaan voor suggesties die tegen hun vooroordelen ingaan. Wie data wil gaan inzetten, moet accepteren dat die data je in een richting kunnen duwen waar je uit jezelf misschien niet naartoe was gegaan. Daar moet je voor openstaan. Wie bereid is de eigen overtuigingen los te laten, zal soepeler de transitie kunnen maken van onderbuikgevoel en geloven dat naar het feitelijke testen van hypotheses. Interne discussies, van de boardroom tot aan de lopende band, worden makkelijker opgelost als er feiten op tafel liggen in plaats van aannames.
Kans in plaats van bedreiging
Een data gedreven cultuur is er niet van de ene op de andere dag. Het vraagt bereidheid om in mensen te investeren, en de mensen moeten op hun beurt bereid zijn hun vooroordelen opzij te zetten en verandering te omarmen. Dat vraagt om emotionele afstand tot het beslissingsproces, het leren vieren van mislukkingen en het belonen van innovatieve geluiden. Ook als het in eerste instantie beslissingen vertraagt en op de korte termijn contra productief lijkt.
Als data het uitgangspunt worden van elke beslissing wordt het concurrentievoordeel aangescherpt en beslissingen sneller en slimmer genomen. Zeker in een snel veranderende omgeving is het van belang dat de bedrijfscultuur verandering niet als bedreiging ziet maar deze omarmt. Als iedereen bereid is zich aan te passen en beschikt over de data die het ‘waarom’ en het ‘hoe’ uit de doeken doen, wordt verandering een kans in plaats van een bedreiging.
De eerste stap is de beschikbaarheid van correcte en betekenisvolle data. In plaats van discussie over wat een specifieke kritieke prestatie-indicator – afgekort KPI -precies zou moeten zijn, is het zinvoller te praten over waarom de KPI een bepaalde waarde heeft en wat er gedaan kan worden om die te verbeteren. De stap van ‘wat’ naar het ‘waarom’ maakt dat mensen de focus leggen op meer hoogwaardige beslissingen. Kunstmatige intelligentie en Machine Learning-methoden kunnen worden ingezet om menselijke creativiteit te ondersteunen in het beantwoorden van de waarom-vraag en bij het zetten van verdere stappen.
Top down
Hoewel daadwerkelijke innovatie vaak op afdelingsniveau ontstaat, is het van belang dat de cultuur en het gewenste gedrag in een organisatie vanuit de top wordt uitgedragen en bewaakt. De leiding moet innovatie faciliteren door elke medewerker aan te moedigen het gebruik van data te omarmen. Dat betekent investeren in technologische proefopstellingen, experimenten en het cultiveren van innovatieve creativiteit. Als alle medewerkers in de volle breedte van het bedrijf zich bewust zijn van wat data is en hoe belangrijk data kan zijn, ontstaat er een gezondere basis voor het nemen van beslissingen. Een data gedreven cultuur gebruikt feiten voor beslissingen in plaats van geloof of giswerk.
De young professionals van Breinstein die een traineeship Data Analytics, Informatiemanagement of Cyber Security volgen, beschikken over de juiste skills om een data gedreven cultuur te realiseren. Zij zijn opgegroeid met digitaal en blinken uit in soft skills als verandermanagement en omgaan met weerstand en beschikken over sterke analytische vaardigheden. In dit interview vertelt senior docent en opleidingsmanager dr. Marijn Plomp alle ins en outs van het Data Analytics-programma dat de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) speciaal ontwikkelde voor Breinstein.