Tijdens mijn opleiding Informatiemanagement in de Praktijk wordt Design Thinking aangedragen om zogeheten Wicked Problems op te lossen. Deze vraagstukken zijn taai en kenmerken zich door complexiteit. Een voorbeeld daarvan kan zijn dat een oplossing de situatie niet verbeterd, maar resulteert in grotere problemen. Om zo’n soort probleem op te lossen worden er vier stappen doorlopen, waarvan de eerste ingaat op het perspectief dat mensen hebben op het probleem. Dit wordt ook wel alienation genoemd.
Alienation: vervreemding van de interpretatie en de werkelijkheid
Alienation is een fenomeen dat zich voordoet wanneer een beschrijving van de werkelijkheid wordt gegeven. Tijdens dit proces vindt er vervreemding plaats tussen de interpretatie (informatie) van een persoon en de werkelijkheid.
Wie de film Minority Report weleens gezien heeft kan de impact misschien wel inbeelden. In deze sciencefiction film is het mogelijk om potentieel criminelen te beschuldigen van ernstige misdrijven. De hoofdrolspeler in deze film wordt beschuldigd van een moord en het is aan hem om aan te tonen dat hij dit niet gedaan heeft. Hij heeft dus nog geen moord gepleegd en weet nagenoeg zeker dat hij dit niet gaat doen. De werkelijkheid wijkt daarin dus af van zijn eigen perspectief erop. Ik zal natuurlijk de ontknoping niet verklappen, dus mocht je willen weten hoe het afloopt, moet je de film kijken.
Nu zul je wellicht denken dat dit enkel in films gebeurt, maar ook dichterbij huis zijn dit soort zaken zichtbaar. Zo is er op 21 februari 2016 nog een mevrouw de IJssel ingereden. Dit was niet een opzettelijke actie, maar haar TomTom gaf aan dat zei die kant op kon. Hierbij wijkt de beschrijving van de werkelijkheid (beschrijving TomTom) af van de ‘echte’ werkelijkheid (zie de bronvermelding voor meer informatie hierover).
Agloe
Dan nog een voorbeeld, iets langer geleden. In 1930 hebben Otto G. Lindberg en Ernest Alpers een kaart gemaakt voor de staat New York. Om hun werk te beschermen voegden kaartenmakers vaak iets toe aan de kaart om te kunnen bewijzen dat zij de opstellers zijn. Om deze reden hebben zij de plaats Agloe toegevoegd (acroniem van hun initialen). Na jaren blijkt een andere kaartenmaker (Esso) deze plaats ook op zijn kaart te hebben staan. Dat is natuurlijk niet mogelijk, deze plaats zou niet moeten bestaan.
Echter blijkt dat mensen op basis van de kaart van Lindberg en Alpers overtuigd waren dat er een plaats was en zijn er daarom een pompstation begonnen. Zij hebben hun organisatie naar de plaats genoemd waar zij zich gevestigd hadden. De kaartenmakers van Esso hebben bij gebrek aan informatie deze plaatsnaam aangehouden. Esso is daarom vrijgesproken van schuld. Echter is Esso niet de enige die dit gedaan heeft, ook Google had deze plaatsnaam overgenomen (inmiddels is dit verwijderd).
Met deze twee voorbeelden wil ik aangeven dat het verschil tussen werkelijkheid en fictie niet eenduidig is. Ieder van ons heeft een ander paradigma en maakt daarmee zijn eigen werkelijkheid. Bovenstaande voorbeelden laten zien wat de invloed kan zijn op de werkelijkheid als deze twee door elkaar lopen. Dit fenomeen komt regelmatig terug in mijn werk. Begrip van alienation leert mij dat ik niet moet aannemen dat mijn visie op de situatie of probleem de waarheid is. Iedereen heeft zijn eigen werkelijkheid, het is daarom belangrijk om hier rekening mee te houden.
