Een wicked problem is een taai vraagstuk. Een simpele oplossing is hier niet mogelijk en toch heeft vrijwel ieder bedrijf of organisatie hiermee te maken. Een wicked problem is moeilijk op te lossen omdat er veel belangen zijn binnen het vraagstuk. Mensen hebben allemaal een eigen perceptie op de vraag en er zijn geen standaard oplossingen. Ieder wicked problem is uniek en kan moeilijk worden gedefinieerd. Een ander belangrijk probleem bij een wicked problem; van wie is het precies een probleem? Een wicked problem is van iedereen, maar ook weer van niemand. Toch moeten er beslissingen gemaakt worden. Wie neemt die beslissing, mag diegene wel de beslissing nemen en wat zijn daarvan de gevolgen? Het zijn allemaal vragen die essentieel zijn bij zulke taaie vraagstukken. Bekende wicked problems zijn: klimaatverandering, privacy, immigranten, maar ook bijvoorbeeld informatiebeveiliging bij bedrijven.
Zijn mensen het probleem?
Of de mensen echt het probleem zijn, kan ik niet zeggen. Wat is wél kan zeggen, is dat bij alle wicked problems mensen betrokken zijn. Elk mens heeft zijn of haar eigen opvattingen en meningen over van alles en nog wat. Bedenk even dat deze mensen met elkaar moeten samenwerken om een oplossing te bedenken voor het probleem. Een probleem dat vaak nieuw en uniek is en waar niemand kennis van heeft. Hoe meer mensen betrokken zijn bij het probleem, hoe ‘wickeder’ het dus wordt.
Design thinking
Een manier om aan de slag te gaan met een wicked problem is door middel van design thinking. Dit biedt de mogelijkheid om op een andere manier naar een vraagstuk te kijken. Ten eerste is het belangrijk om te beseffen dat je niet weet wat het probleem is. Ga daar ook niet vanuit. In deze fase maak je het probleem voelbaar en duik je de realiteit in. Daarnaast heb je ook niet alle kennis in huis. Ga daar ook niet vanuit. In de tweede fase maak het probleem denkbaar. Hierbij stap je uit je routine en neem je andere inzichten tot je. In de derde fase maak het probleem maakbaar en neem je realistisch stappen. Tot slot mag je er niet vanuit gaan dat jouw taal, dé taal is. In de vierde fase maak je daarom het probleem haalbaar en bedenk je welk verhaal je vertelt en via welk medium.
Is een wicked problem wel op te lossen?
Een wicked problem is dus een groot vraagstuk, maar je kunt het zo groot maken als je zelf wilt. Hoe meer mensen erbij betrokken zijn, hoe groter het probleem. Hoe dieper je je in het vraagstuk verdiept, hoe groter het probleem wordt. Het is mogelijk dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Waar begin je en wat kun je van het probleem oplossen? Een vraag die we onszelf kunnen stellen is dan ook of we een wicked problem kúnnen oplossen. De wil is er, maar het kunnen is nog lastig. En dat is niet erg. Een wicked problem is namelijk nooit helemaal opgelost.
De rol van de verander- en informatiespecialist
Design thinking geeft goede en nieuwe inzichten voor een wicked problem. Echter, niet iedereen kent deze methode en gaat op deze manier te werk. Bedrijven of organisaties weten vaak niet genoeg af van het probleem en zijn bezig met het oplossen van de problemen waarmee ze op dat moment te maken hebben. Ze kijken naar het probleem, maar niet naar het probleem achter het probleem. Het is de taak van de verander- en informatiespecialist om collega’s hierop te wijzen. Maak ze bekend met design thinking en help ze hierbij. De grootste uitdaging hierin is kijken naar het gehele plaatje, zonder alle wereldproblemen erbij te halen.
Maak het niet té wicked
Zoals hierboven beschreven, is het dus belangrijk om een balans te vinden. Er moet een balans zijn tussen het vraagstuk serieus aan te pakken en het niet te wicked te maken. En dat is lastig. Je wilt namelijk niet een deel van het probleem oplossen. Toch is dit wel wat vaak gebeurd. Is dat erg? Ik denk het niet. Iedereen heeft de beste bedoelingen rondom een wicked problem en wil helpen. Deze insteek en interesse is al een belangrijke eerste stap. Dit betekent namelijk dat mensen betrokken zijn. Vervolgens is het belangrijk om deze mensen aan te sturen en ze naar elkaar te laten luisteren. Binnen zo een vraagstuk kunnen mensen met verschillende achtergronden en ideeën alleen met elkaar samenwerken als ze openstaan voor andere meningen. Samen ga je dus de uitdaging aan om een wicked problem aan te pakken en daar heb je elkaar bij nodig.
