Het woord ‘interventie’ is een breed begrip – ook in de zorg. De definitie luidt: ‘een tussenkomst door iets of iemand, om verandering te realiseren, of om iemand aan het denken te zetten’. Er is bijvoorbeeld sprake van een interventie als een verpleegkundige een ernstig zieke patiënt omdraait, maar ook als een huisarts iemand het advies geeft om meer groenten en fruit te eten. In dit artikel gaat het om interventies die zijn gericht op een blijvende gedragsverandering met behulp van digitale middelen.
Meer dan ooit wordt ons dagelijks leven beïnvloed door data. Besmettingscijfers, ziekenhuisopnames, weekgemiddelden… De overheid baseert beslissingen voortdurend op basis van data. Trends worden in kaart gebracht, zodat er tijdig kan worden ingegrepen. Maar hoe zet je data in bij het bepalen van de juiste interventies? Er zijn veel uiteenlopende interventies in de zorg die zich richten op een blijvende gedragsverandering door de inzet van digitale middelen. Wat opvalt, is dat zorgorganisaties niet goed op de hoogte zijn welke goedwerkende initiatieven er al zijn en dat er nauwelijks kennis en ervaring op het gebied van digitale interventies wordt gedeeld.
Databank voor erkende interventie
Daarom heeft Vilans, de landelijke kennisorganisatie voor de langdurende zorg, een databank erkende interventies in het leven geroepen. Hier kunnen zorgprofessionals interventies vergelijken en lezen wat wel en niet werkt in de ouderenzorg en de gehandicaptenzorg. Zo leer je hoe je op het juiste moment het juiste kan doen op de juiste manier in de langdurige zorg. Belangrijkste voordelen hierbij zijn kwaliteitsverbetering en kostenvermindering. Er is een onafhankelijke commissie die de interventietrajecten erkent. De commissie bestaat uit hoogleraren en ervaren mensen uit de praktijk.
Ouderenzorg
Voor de ouderenzorg zijn er op dit moment (mei 2021) 23 interventies erkend. De thema’s lopen uiteen van valpreventie tot e-health preventie voor mantelzorgers van mensen met dementie, van langer zelfstandig kunnen wonen voor mensen met Korsakov tot dierbare herinneringen ophalen voor ouderen met depressieklachten. Wil je weten wat het effect is van een erkende interventie in het leven van een deelnemer? Bekijk dan het korte filmpje ‘Het verhaal van Nell Beerens’, zij deed mee aan een gecombineerde leefstijlinterventie voor de behandeling van haar overgewicht.
Gehandicaptenzorg
Voor de gehandicaptenzorg staan er in mei 2021 al 36 interventies in de databank. Hierbij gaat het om interventies als Equipe Mont Ventoux (Jongeren die onder begeleiding op de fiets de Mont Ventoux beklimmen laten minder vaak en minder ernstig externaliserend probleemgedrag zien), Make a Move+ (een preventieprogramma over seksualiteit en relaties voor jongens met een licht verstandelijke beperking) en Gentle Teaching (voor een betere vertrouwensrelatie tussen de persoon met een verstandelijke beperking en de begeleider voor het beter omgaan met stress).
Werkzame elementen
Op de website van Loket Gezond Leven staat over het thema leefstijlinterventies dat werkzame elementen onmisbare onderdelen zijn die zorgen dat een interventie werkt. Als de werkzame elementen ontbreken, werkt de interventie niet of is zij minder effectief. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten elementen. Ten eerste inhoudelijke elementen, die gaan over het doel, de doelgroep, de theorie en de gebruikte methoden van de interventie. Dit zijn strategieën of technieken die professionals kunnen inzetten om het doel te bereiken, zoals een actieplan, rolmodel of vaardigheidstraining. Ten tweede gaat het om werkzame elementen in de uitvoering. Hierbij gaat het om context: omstandigheden of voorwaarden die van belang zijn voor de uitvoering van de interventie. Denk aan voldoende financiële middelen of aan een goede samenwerking tussen zorgverleners in de wijk.
Algemene werkzame elementen gelden voor alle interventies gericht op gezondheid en leefstijl. Je kunt hierbij denken aan een planmatige aanpak, goed opgeleide medewerkers, het betrekken van de doelgroep en het toesnijden van de interventie op de sociaal-culturele waarden van de doelgroep. Op de pagina Gezond gedrag van lees je hier meer over. Specifieke werkzame elementen gelden voor een specifiek thema en een bepaalde doelgroep, zoals valpreventie bij ouderen, of roken bij jongeren. In de Wat werkt dossiers vind je hier meer over.
Digitale kloof dichten
In het rapport Een eerlijke kans op gezond leven geeft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) beleidsadviezen om gezondheidsverschillen in Nederland te verkleinen. Helaas blijft nog onbelicht dat digitalisering in de zorg deze gezondheidsverschillen juist groter dreigt te maken. Digibeten zijn vaak patiënten die het meest gebaat zijn bij digitalisering van de zorg, maar worden vaak vergeten. Zij moeten dus meer betrokken worden bij onderzoek, bepleit een groep artsen in dagblad Trouw.
Miljoenen Nederlanders hebben beperkte digitale vaardigheden, zijn laaggeletterd of hebben moeite met begrijpend lezen, of hebben geen smartphone of onbeperkte toegang tot internet. Zij horen tot de groep met gezondheidsachterstanden waar de RVS zich terecht zorgen om maakt. Zij worstelen met het gebruik van digitaal bankieren, met de online aanvraag van huursubsidie en ook met het gebruik van gezondheidsapps en e-consultaties. Zo worden de kwetsbaarste groepen opnieuw onbedoeld buitengesloten en profiteren zij niet van nieuwe technieken. Zorgprofessionals en onderzoekers zullen zich dus meer moeten inspannen om de digitale kloof te verkleinen. Wellicht dat ook hier een mooie rol weggelegd ligt voor Digital Natives?