Halverwege maart meldden diverse media dat Cambridge Analytica in 2014 onrechtmatig gegevens van 50 miljoen Facebook profielen zouden hebben ontvangen en geanalyseerd. Later gaf Facebook aan dat dit om een totaal van 87 miljoen profielen zou gaan. Deze gegevens zouden onder andere zijn gebruikt in de verkiezingscampagne van Amerikaanse President Donald Trump. Sinds dit Facebook schandaal bekend is geworden, wordt er met een vergrootglas gekeken naar het privacybeleid en de activiteiten van Facebook, zowel in het heden als het verleden. Twee headlines voeren de boventoon:
- Cambridge Analytica zou de verzamelde gegevens hebben gebruikt voor politieke doeleinden. Dit wordt gesuggereerd omdat verschillende verkiezingscampagnes gebruik hebben gemaakt van de diensten van Cambridge Analytica. De vraag is of dit waar is of niet.
- Facebook wordt aangesproken op hun privacybeleid. Dit nadat bekend werd dat via 270.000 mensen de gegevens van zo’n 87 miljoen Facebook profielen is verzameld. Het resultaat is dat mensen hun vertrouwen in Facebook beginnen te verliezen.
Dit wordt gezien als een van Facebooks grootste datalekken ooit. Facebook CEO Mark Zuckerberg heeft zich hier recent voor moeten verantwoorden voor de Amerikaanse Senaat.
Thisisyourdigitallife
Het balletje begon te rollen nadat whistleblower Christopher Wylie bekend maakte dat Cambridge Analytica onrechtmatig data had ontvangen van tientallen miljoenen Facebookgebruikers. Cambridge Analytica is een bedrijf dat, naar eigen zeggen, data gebruikt om het gedrag van doelgroepen te beïnvloeden. Het bedrijf voert dit soort werk uit voor zowel politieke als commerciële partijen. In 2014 ontving Cambridge Analytica deze gegevens van Aleksandr Kogan, een onderzoeker aan Cambridge University. Hij had deze gegevens verzameld door middel van een applicatie genaamd thisisyourdigitallife.
Via deze applicatie konden deelnemers vragenlijsten over zijn of haar persoonlijkheid invullen. Door akkoord te gaan met de gebruikersvoorwaarden van de applicatie gaven de deelnemers ook toestemming tot het verzamelen van gegevens van hun Facebookpagina. Gegevens die verzameld werden, betroffen o.a. basisgegevens, zoals leeftijd en woonplaats, en welke pagina’s en posts deze gebruikers zoal hadden geliked. Echter, via deze applicatie kreeg Kogan niet alleen toegang tot de gegevens van die gebruikers. Hij kreeg gelijktijdig ook toegang tot de gegevens van Facebook connecties van deze gebruikers. In 2014 was dit nog een toegestane optie voor ontwikkelaars van Facebook applicaties. Kogan speelde deze gegevens door aan Cambridge Analytica zonder dit te melden aan de deelnemers. Al deze gegevens werd gebruikt om inzicht te creëren in de persoonlijkheid van Facebookgebruikers. Aan de hand van deze gegevens kon Cambridge Analytica advertenties plaatsen die passen bij de interesses van de gebruikers.
Toepassing van gerichte advertenties
Het plaatsen van gerichte advertenties, zoals Cambridge Analytica dit doet, wordt ook veel toegepast voor diverse politieke doeleinden. Zo maakt Obama in 2012 tijdens zijn verkiezingscampagne gebruik van een eigen applicatie met deze functie. Deze verzamelde gegevens en dit werd vervolgens gebruikt om gerichte politieke advertenties te versturen. In 2016 maakte diverse republikeinse politici, namelijk Donald Trump, Ted Cruz en Ben Carson, gebruik van de diensten van Cambridge Analytica, met hetzelfde doel. De vraag is nu of de in 2014 verzamelde gegevens zijn gebruikt voor deze politieke doeleinden. Cambridge Analytica ontkent dit.
Mocht dit wel het geval zijn, is er een significant verschil tussen de handelswijze van Obama’s campagne team en die van Cambridge Analytica. Obama’s applicatie en campagneteam speelde open kaart. Aan de stemgerechtigden en gebruikers van deze applicatie werd gemeld dat de gegevens werden gebruikt voor politieke doeleinden. Dit werd echter niet aan stemgerechtigden en gebruikers van thisisyourdigitallife gemeld. En dit is in overtreding met de wet- en regelgeving van Facebook.
Facebook schandaal
De laatste jaren is het vertrouwen in Facebook flink afgenomen. Zo was er in 2016 ophef rond de zogeheten “newsfeed integrity issue” omdat er veel fake news werd verspreid. Ook is er gesproken over advertenties die op Facebook geplaatst zouden zijn door de Russen, om de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden. Na deze meest recente ontwikkeling is het vertrouwen in Facebook tot een nieuw diepte punt gezakt.
Het wordt Facebook verweten dat ze het te makkelijk zouden hebben gemaakt voor ontwikkelaars, zoals Kogan, om toegang te krijgen tot data van gebruikers en connecties van deze gebruikers. Facebook verwijderde deze optie direct nadat het misbruik van gegevens in 2014 bekend werd en eiste dat Cambridge Analytica en Kogan de verzamelde data direct zouden verwijderden. Er ontstaat echter twijfel of dit daadwerkelijk is gebeurd en Facebook heeft hier verder nooit onderzoek naar gedaan. Facebook heeft destijds gebruikers ook niet ingelicht dat hun gegevens misbruikt waren en door waren gespeeld naar derde partijen.
Facebook heeft recentelijk aangegeven dat Kogan zelfs gegevens uit directe berichten, tussen twee personen, heeft verzameld. Deze gegevens zouden alleen zijn verzameld van gesprekken tussen personen die de “thisisyourdigitallife” applicatie hadden geïnstalleerd. Deze zouden hiervoor expliciet toestemming hebben gegeven. Tevens zou dit nooit zijn gebeurd voor commerciële doeleinde, maar alleen voor onderzoek binnen de universiteit.
Na de onthulling werden er meerdere acties op touw gezet die mensen aanzette om hun Facebook accounts te verwijderen. De Facebook aandelenkoers daalde aanzienlijk. En zowel de Amerikaanse Federal Trade Commission en de Britse autoriteiten hebben een onderzoek ingesteld naar het privacy beleid van Facebook en de manier waarop Facebook heeft gehandeld.
Verhoring Mark Zuckerberg
Zuckerberg ging recent flink door het stof tijdens een tweedaagse, in totaal tien uur durende verhoring voor de Amerikaanse Senaat. Hier werden hem de oren van het lijf gevraagd. In Zuckerberg’s getuigenis, voorafgaand aan de verhoring, gaf hij aan dit soort datamisbruik in de toekomst te willen voorkomen. Daarom heeft hij 5000 werknemers toegevoegd aan een security team, wiens primaire taak is om de inhoud van o.a. berichten en advertenties te beoordelen. Tevens zouden er andere investeringen plaatsvinden om Facebook beter en veiliger te maken. Zuckerberg wilde ook duidelijk maken dat Facebooks prioriteit ligt bij het beschermen van zijn gebruikers en dat daarna pas wordt gekeken naar het maken van winst.
Er wordt kritisch gereageerd op de reactie van Zuckerberg op de vraag of gebruikers kunnen kiezen hoe hun data wordt gedeeld en gebruikt door adverteerders, ontwikkelaars en derde partijen. Herhaaldelijk ontweek hij deze vraag door te antwoorden dat Facebookgebruikers zelf kunnen kiezen wat zichtbaar is voor medegebruikers.
Door meerdere Amerikaanse senators en vertegenwoordigers werd er gerefereerd naar de General Data Protection Regultation (GDPR) ofwel de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). De AVG wordt als een flinke verbetering in privacy wetgeving gezien en Europese wetgevers kregen veel lof tijdens Amerikaanse verhoring. Een van de vertegenwoordigers, Frank Pallone, merkte op dat deze situatie wederom laat zien dat de Amerikaanse wet en regelgeving niet werkt. Op de vraag of de AVG Facebook ook op Amerikanen zou worden toegepast, gaf Zuckerberg geen concreet antwoord. Het verhoor had wel een positieve impact op Facebook’s aandelenkoers, die in de opvolgende dagen weer steeg.
De huidige stand van zaken
Alexandr Kogan zegt het mikpunt te zijn geworden van zowel Facebook als Cambridge Analytica. Hij zou in zee zijn gegaan met Cambridge Analytica in de veronderstelling dat al hun activiteiten legaal zouden zijn. Hij, Cambridge Analytica, en andere ontwikkelaars die toegang hebben (gehad) tot deze gegevens, moeten deelnemen aan een verplichte audit.
Facebook heeft ondertussen berichten rondgestuurd naar de personen van wie gegevens zijn doorgespeeld aan derde partijen. Hierin melden ze dat “thisisyourdigitallife” is gebanned en dat de gebruikers’ gegevens wellicht zijn gedeeld met Cambridge Analytica. Tevens heeft Facebook een pagina gedeeld waarop mensen kunnen zien of hun gegevens zijn gedeeld of niet. Verder wordt de toegang tot gegevens van mensen via een applicatie stop gezet, op het moment dat een deelnemer drie maanden lang geen gebruik heeft gemaakt van de applicatie. Momenteel wordt er tevens ook nog onderzoek gedaan of er nog meer partijen zijn die onrechtmatig gegevens hebben ontvangen en/of gebruikt.
Na dit Facebook schandaal is er voor Facebook weer een nieuw probleem in zicht. Zo wordt er (weer) aandacht gevestigd op het mogelijke afluisteren door Facebook, van gebruikers door middel van de microfoon op telefoons. Hiermee zou Facebook ook gerichte advertenties plaatsen. Dit is geen nieuwe theorie, deze gaat al jaren de rondte. Facebook ontkent het afluisteren, maar of ze dit nu wel of niet doen, het zal niet veel goed doen voor de reputatie van, en het vertrouwen in Facebook.
