Hoe ver zijn wij verwijderd van het punt dat computers ons werk beter kunnen doen dan wijzelf? Automatisering is in bijna alle beroepsgroepen terug te vinden. Tegenwoordig besturen computers vliegtuigen, helpen ze met medische diagnoses en handelen ze in aandelen. Machines worden slimmer, zijn flexibel en economisch gezien een goede investering. Economen Erik Brynjolfsson en Andrew McAfee stellen dat wij op dit moment in ‘the second machine age’ terecht gekomen zijn.
Een periode waarin steeds meer werknemers het afleggen tegen computers. Dit betekent een revolutie in de samenleving en in het bedrijfsleven. Deze transitie kan veel welvaart brengen en aan de andere kant ook zomaar je baan kosten. Er bestaan bijvoorbeeld al enkele sites waarop je kan zien hoe groot de kans is dat een beroep zal verdwijnen als gevolg van automatisering. Toch bestaat automatisering al decennia lang en heeft het ook nieuwe banen opgeleverd. Wat is er dit keer dan anders?
Innovatie en welvaart
Tot nu toe heeft innovatie altijd geleid tot de creatie van nieuwe banen en meer productiviteit. De industriële revolutie zorgde voor een verschuiving van een landbouwsamenleving naar een industriële samenleving. En verdere automatisering zorgde ervoor dat er nu vooral banen zijn in de dienstverlenende sector. De tendens was dat oude beroepen werden vervangen door nieuwe en vaak betere banen waardoor de welvaart steeg.
Is innoveren wel voldoende?
In onze huidige digitale samenleving is innovatie niet voldoende om het verlies aan banen te compenseren. Een innovatie zoals het internet creëert nu naar ratio minder banen dan bijvoorbeeld de auto industrie dat deed aan het begin van de 20ste eeuw. Toen de auto-industrie ontstond creëerde het gigantische industrieën met miljoenen directe of indirecte banen. Het internet doet dit ook, alleen heeft het ook veel traditionele industrieën kapot gemaakt. Een internetbedrijf zoals Google heeft veel minder medewerkers nodig dan bijvoorbeeld General Moters om dezelfde omzet te genereren. En hoewel productiviteit en de winsten van bedrijven stijgen door innovatie, blijven de lonen en de werkgelegenheid achter.
Machine learning, een job killer?
De huidige en toekomstige focus van vele innovaties is gericht om digitale machines net zo goed of zelfs beter te laten functioneren dan de mens. Het fenomeen Machine Learning of Artificial Intelligence is een mooi voorbeeld hoe digitale machines menselijke taken en werkzaamheden onder de knie krijgen. Door gegevens te analyseren en daaruit patronen te ontdekken verzamelen ze informatie en ontwikkelen ze vaardigheden zonder daarvoor expliciet voor te worden geprogrammeerd. Wij mensen helpen hier zelf aan mee omdat wij tegenwoordig van bijna alles data verzamelen. Een win-win situatie voor bedrijven en instanties, er zijn geen grote investeringen nodig want de software is eindeloos te kopiëren. Machine learning of the second machine age zou dus in theorie een van de grootste ‘job killers’ kunnen zijn van de 21ste eeuw.
Kansen zien in the second machine age
Hoewel het algemene toekomstperspectief in deze blog niet al te rooskleurig wordt geschetst, openen deze veranderingen ook vele kansen. Het nieuwe tijdperk van automatisering zou een enorme kans kunnen zijn om de menselijke samenleving te veranderen en armoede en ongelijkheid drastisch te verminderen. Het zou ook de weg vrij kunnen maken voor grensverleggende ideeën zoals het basisinkomen. Toch hangt het van onszelf af of automatisering positief of negatief zal gaan werken. Een daadkrachtige politieke visie is nodig om dit automatiseringsproces in goede banen te leiden, dit gaat natuurlijk niet automatisch.
