Toen ik in 2014 enthousiast begon aan mijn masterscriptie over privacy en veiligheid kreeg ik veel sceptische reacties. Het veiligheidsgedeelte werd nog wel begrepen, maar privacy… Regelmatig kreeg ik vragen en opmerkingen als: ‘waarom schrijf je over privacy, een scriptie hoort toch over een actueel onderwerp te gaan?’, ‘Alles staat toch al online, dus privacy is echt niet meer relevant’ en, voor mij als filosoof, misschien wel de pijnlijkste: ‘zie je wel dat filosofie oud en stoffig is, in de digitale tijd geeft niemand meer om privacy’. Gelukkig is er in 2018 veel veranderd. Mede door de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) is privacy een hot topic geworden. Toch blijft het vaak onduidelijk wat privacy nou precies is. Een exacte definitie is ook lastig te geven. Voor mij is privacy een fundamenteel onderdeel van wat ons mens maakt. Daarom leg ik graag uit wat privacy wel en niet is en waarom wij privacy belangrijk moeten blijven vinden.
Het recht met rust gelaten te worden en het recht om iets te verbergen te hebben
De twee bekendste opvattingen van privacy zijn ‘het recht om met rust gelaten te worden’ en ‘iets te verbergen hebben’. Als ik deze omschrijvingen lees snap ik de vragen die ik kreeg tijdens het schrijven van mijn scriptie. De meeste mensen die ik ken hebben (voor zover ik weet) geen diepe duistere geheimen te verbergen. Ook lijkt het mij geen prettig idee om als een kluizenaar in een hutje op de hei te gaan leven om maar met rust gelaten te worden. De mens is van nature een sociaal wezen. Dus ik zal zeker niet de enige zijn die een kluizenaarsbestaan niet ziet zitten. Toch lijkt een kluizenaarsleven de enige manier waarop je echt met rust gelaten wordt.
Het lijkt er dus op dat het recht om met rust gelaten te worden de lading niet helemaal dekt. Een andere veel gehoorde reactie op privacy is het argument: ‘privacy is voor mij niet relevant, ik heb niets te verbergen’. De meest natuurlijke reactie is voorbeelden opnoemen van dingen die je misschien wel wil verbergen. Als je dan niets te verbergen hebt; ‘wat is je pincode?’, ‘waarom doe je dan de wc-deur op slot?’, of ‘waarom draag je kleding?’. Maar uiteindelijk gaat privacy niet over de vraag of we wel of niet iets te verbergen hebben. Ik verklap vast een geheimpje: iets te verbergen hebben we echt allemaal, en nee, dat is niet het meest relevante argument waarom privacy belangrijk is.
Privacy en autonomie
Het probleem met de privacy definities hierboven is dat ze voorbij gaan aan de kern van privacy. Privacy is cruciaal voor wat ons mens maakt. Het is een noodzakelijke voorwaarde voor onze autonomie. Met andere woorden; privacy is nodig om de ruimte en vrijheid te hebben om die keuzes te maken die jou maken tot wie jij bent. Een minimale vorm van privacy is de vrijheid van je eigen gedachten. We kunnen elkaars gedachten (gelukkig!) niet lezen. In je gedachten ben je dus vrij om alles te denken wat je wil, zonder inmenging van anderen. Dit betekent niet dat we deze gedachten vanwege de privacy niet mogen uiten. Het betekent wél dat ik controle heb over welke gedachten ik uit en welke ik liever voor mezelf houd.
Hieruit volgt vaak de conclusie dat ik dus controle moet hebben over welke informatie ik deel en welke niet. Maar het is mijns inziens niet zo dat je, zodra een gedachte je hoofd verlaat, geen recht meer hebt op privacy over die gedachte. Als je iets in vertrouwen vertelt aan je moeder en zij e-mailt dit vervolgens aan iedereen de ze kent, dan heb je naar mijn mening het recht om boos te worden omdat ze jouw privacy heeft geschonden. Privacy is dus niet alleen controle over de toegang tot verschillende gedachten (of informatie). Maar bijvoorbeeld ook wie er toegang heeft tot die informatie.
Privacy in sociale context
Om privacy te hebben, hoef je niet te leven als een kluizenaar. Ook hoef je niet alle informatie met iedereen te delen of volledig verborgen te houden. De scheidslijn tussen welke informatie privé is en welke publiek, is niet zo zwart wit. Welke informatie je met wie deelt is afhankelijk van wie die ander voor jou is. Met vrienden deel je over het algemeen andere dingen dan met collega’s. Onder andere omdat het per relatie verschilt welke informatie gepast is om te delen. Sommige grapjes die ik naar mijn vriend maak, zijn niet gepast om te herhalen tegenover collega’s. Sommige dingen die ik op werk bespreek zijn voor mijn vriend helemaal niet interessant. We delen in verschillende relaties die informatie die noodzakelijk, gepast en/of wenselijk is voor dat type relatie.
In elke sociale context ben je een andere versie van jezelf. Privacy betekent de mogelijkheid om op werk een andere versie te zijn van jezelf dan bijvoorbeeld bij je ouders op de bank. Het geeft je de vrijheid om die kant van jezelf te laten zien die jij vind passen bij de relatie die je hebt tot de ander. Iedereen maakt dit soort afwegingen bewust of onbewust. Privacy is een belangrijk onderdeel van onze dagelijkse sociale interacties, ongeacht of je iets te verbergen hebt of niet.
Wil jij net als Nynke ook aan de slag met privacy? Neem eens een kijkje op onze vacaturepagina voor het traineeship Security & Privacy!
